Tìm hiểu về thị trường hàng hóa phái sinh

Hàng hóa phái sinh (Commodity derivative) là một công cụ tài chính được giao dịch theo giá trị của hàng hóa chẳng hạn như ngũ cốc, năng lượng, kim loại,… Hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về thị trưởng đặc biệt này.

Hàng hóa phái sinh là gì?

Hàng hóa tạo thành một loại tài sản chính như cổ phiếu, công cụ thu nhập cố định và công cụ thị trường tiền tệ. Hàng hóa về cơ bản là nguyên liệu thô hoặc sản phẩm sơ cấp thường được sử dụng để tiêu dùng. Giá trị của hàng hóa thay đổi theo tình hình cung cầu trên thị trường. 

Giá trị hàng hóa đại diện cho giá trị nội tại của một tài sản cụ thể trong thị trường của nó và được phản ánh bằng giá của nó. Điều này có thể thay đổi tùy thuộc vào cập nhật của thị trường. 

Thuật ngữ “phái sinh” dùng để chỉ công cụ tài chính có giá trị phụ thuộc vào giá trị của tài sản cơ sở, chẳng hạn như cổ phiếu, tiền tệ hoặc hàng hóa. Hàng hóa phái sinh là hợp đồng có giá trị thu được từ hàng hóa cơ bản sẽ được thanh toán vào một ngày cụ thể trong tương lai. Mục đích chính của hợp đồng hàng hóa phái sinh là giảm rủi ro phát sinh do giá cả biến động trong tương lai. Hàng hóa phái sinh là hình thức phái sinh đầu tiên được giới thiệu và sau đó khái niệm phái sinh mới được giới thiệu trong các chứng khoán và tài sản khác.

Các loại hàng hóa được giao dịch trên thị trường

Thị trường hàng hóa có thể được phân loại thành hai loại chính dựa trên loại hàng hóa:

Hàng hóa cứng

Hàng hóa cứng bao gồm các loại hàng hóa thuộc các ngành công nghiệp sản xuất. Chúng phải được khai thác thủ công từ đất liền hoặc đại dương, có trữ lượng hạn chế và bị ảnh hưởng bởi điều kiện địa chính trị, kinh tế. Ví dụ: vàng, dầu, bạc, cao su, đồng,… Phần quan trọng của việc định giá là do quá trình được thực hiện để chiết xuất chúng.

Hàng hóa mềm

Hàng hóa mềm cấu thành các loại hàng hóa chủ yếu liên quan đến nông nghiệp hoặc chăn nuôi. Không giống như hàng hóa cứng, loại hàng hóa này không được khai thác hoặc chiết xuất mà được sản xuất theo quy trình thích hợp. Hàng hóa mềm có trữ lượng không giới hạn và không bị ảnh hưởng bởi các điều kiện địa chính trị mà thay vào đó nó bị tác động  bởi thời tiết hoặc các hiện tượng tự nhiên. Ví dụ: ngô, lúa mì, lúa mạch, đường, thịt, cà phê,…

Xem thêm

• Tầm quan trọng của tâm lý giao dịch trong đầu tư chứng khoán và đầu tư ngoại hối forex.
• Đầu tư Forex có lời không? Hướng dẫn các cách kiếm tiền từ việc giao dịch Forex
• Đầu tư ngoại hối là gì? Các loại rủi ro trong đầu tư ngoại hối 

Lịch sử giao dịch hàng hóa 

Kinh doanh hàng hóa là một nghề có lịch sử lâu đời hơn cả đầu tư và trái phiếu. Sự trỗi dậy của nhiều đế chế liên quan trực tiếp đến khả năng của họ trong việc tạo ra các hệ thống thương mại và tạo điều kiện cho trao đổi hàng hóa.

Trong thời đại ngày nay, hàng hóa vẫn được trao đổi trên khắp thế giới. Sàn giao dịch hàng hóa đề cập đến một địa điểm thực tế nơi diễn ra giao dịch và các pháp nhân được hình thành để thực thi quy tắc giao dịch hợp đồng hàng hóa tiêu chuẩn hóa và các sản phẩm đầu tư liên quan.

Một số sàn giao dịch hàng hóa phái sinh đã hợp nhất hoặc ngừng hoạt động trong những năm gần đây. Phần lớn các sàn giao dịch nhiều loại hàng hóa khác nhau, mặc dù một số sàn giao dịch chuyên về một nhóm hàng hóa duy nhất. Ví dụ như Sở giao dịch kim loại London (LME) chỉ giao dịch hàng hóa kim loại.

Đặc điểm của thị trường hàng hóa

Theo nghĩa rộng nhất, nguyên tắc cơ bản của cung và cầu là yếu tố thúc đẩy thị trường hàng hóa phái sinh. Những thay đổi về nguồn cung ảnh hưởng đến nhu cầu; lượng cung thấp tương đương với giá cao hơn. Vì vậy, bất kỳ sự gián đoạn nghiêm trọng nào trong việc cung cấp hàng hóa, chẳng hạn như vấn đề dịch bệnh lan rộng ảnh hưởng đến gia súc, đều có thể dẫn đến sự gia tăng đột biến nhu cầu về vật nuôi nói chung và có thể dự đoán được.

Sự phát triển của kinh tế toàn cầu và tiến bộ công nghệ cũng có thể tác động đến giá cả. Ví dụ, sự xuất hiện của Trung Quốc và Ấn Độ nổi lên như những quốc gia sản xuất quan trọng đã góp phần làm suy giảm tính sẵn có của kim loại đối với phần còn lại của thế giới.

Việc định giá hàng hóa giao dịch trên thị trường khá phức tạp và phụ thuộc vào đặc điểm cá nhân của chúng. Ví dụ, đối với các hàng hóa như lúa mì, lúa mạch, bên cạnh lượng cung và cầu còn có chi phí lưu kho liên quan. Bên cạnh đó, chi phí bảo quản là một phần bắt buộc vì những mặt hàng này cần có cơ chế bảo quản thích hợp để tiết kiệm trong quá trình vận chuyển hoặc tránh thiên tai.

Các loại hợp đồng được giao dịch trên thị trường hàng hóa phái sinh

Ngoài thị trường giao ngay còn được gọi là “thị trường tiền mặt” hoặc “thị trường vật chất”, nơi các nhà đầu tư trao đổi hàng hóa vật chất và giao hàng ngay lập tức thì thị trường hàng hóa phái sinh sẽ được giao dịch dưới dạng các loại hợp đồng dưới đây:

• Hợp đồng tương lai hàng hóa: Là một thỏa thuận mua hoặc bán một lượng hàng hóa cụ thể vào một ngày được quyết định trước với mức giá đã xác định.
• Hợp đồng kỳ hạn hàng hóa: Là thỏa thuận giữa hai bên đồng ý trao đổi một số lượng nhất định của hàng hóa với mức giá xác định trước vào một ngày cố định trong tương lai.
• Quyền chọn hàng hóa: Loại hợp đồng này mang lại cho chủ sở hữu quyền nhưng không có nghĩa vụ thực hiện giao dịch vào ngày hết hạn. Quyền chọn bán cung cấp quyền bán trong khi quyền chọn mua cung cấp quyền mua.
• Hoán đổi hàng hóa: Trong loại thỏa thuận này, giá thả nổi của tài sản cơ bản được giao dịch với giá cố định trong một khoảng thời gian cụ thể.

Ví dụ về hàng hóa phái sinh

Bây giờ, chúng ta hãy xem xét một số ví dụ về dẫn xuất hàng hóa để hiểu cách chúng hoạt động.

Ví dụ 1

Giả sử rằng một người đã ký hợp đồng vào tháng 11/2020 để giao 100 tấn thép với giá 500 đô la / tấn vào tháng 1/2021. Điều này có nghĩa là người đó được đảm bảo rằng anh ta có người mua ở mức giá chấp nhận được, trong khi người mua có thể lập kế hoạch trước vì họ biết trước chi phí nguyên vật liệu một cách chắc chắn. Xác định lãi hoặc lỗ của người mua nếu vào tháng 1/2021:

• giá thép giao ngay tăng lên tới $525 / tấn
• giá thép giao ngay giarm xuống $450 / tấn

Nếu giá thép giao ngay tăng lên $525 / tấn, thì người mua sẽ kiếm được $2.500.  Ngược lại, nếu giá thép giao ngay giảm còn $450 / tấn, thì người mua sẽ bị lỗ $5.000.

Ví dụ 2

Chúng ta hãy giả định rằng một nông dân vào tháng 9/2020, ký một hợp đồng tương lai với nhà máy để bán 20 tấn lúa mì với giá 450 đô la / tấn vào tháng 12/2020. Vào ngày hết hạn hợp đồng, giá lúa mì trên thị trường giảm xuống còn $445 / tấn. Tuy nhiên, nhà máy có nghĩa vụ mua 20 tấn với giá $450 đã thỏa thuận ban đầu, cao hơn giá thị trường hiện tại. 

Một cách hiệu quả, nhà máy sẽ trả thêm tiền trong khi nông dân sẽ được lợi từ giao dịch này vì anh ta sẽ thu lại được giá cao hơn thị trường.

Hàng hóa phái sinh được sử dụng để làm gì?

Giá cả hàng hóa biến động theo thời gian và biến động bất lợi của giá dẫn đến rủi ro kinh doanh trong tương lai. Do đó, nhà giao dịch sử dụng các công cụ hàng hóa phái sinh dưới dạng hợp đồng để phòng ngừa rủi ro về giá. 

Mặt khác, một số nhà đầu tư tham gia thị trường hàng hóa phái sinh để kiếm lợi nhuận có thể dựa trên đầu cơ. Một số lượng lớn nhà đầu tư tham gia vào thị trường hàng hóa phái sinh nhưng không thực sự nắm giữ bất kỳ hàng hóa vật chất nào vì họ được phép để đầu tư vào các tài sản phi tài chính mà không có quyền sở hữu thực tế. Những nhà đầu tư này chủ yếu dự đoán sự biến động của giá trị hàng hóa dựa trên cung và cầu thị trường của nó.

Ưu điểm và nhược điểm của thị trường hàng hóa phái sinh

Ưu điểm

• Lợi thế lớn nhất của việc đầu tư vào thị trường hàng hóa đối với nhà sản xuất, nhập khẩu và xuất khẩu là nó cung cấp cho họ một cơ chế để phòng ngừa trước biến động giá. Ví dụ, một nông dân có thể tự bảo vệ mình khỏi sự biến động giá của lúa bằng cách bán hợp đồng tương lai có thời hạn ba tháng sau khi hết hạn. Mặt khác, nhà bán lẻ có thể tự bảo vệ mình bằng cách mua một hợp đồng tương lai.
• Đầu tư vào công cụ hàng hóa phái sinh nhằm ngăn chặn tổn thất của danh mục đầu tư trong trường hợp xảy ra sự kiện địa chính trị bất lợi.
• Giao dịch sản phẩm hàng hóa phái sinh được thực hiện trên một nền tảng giao dịch điện tử mà tất cả các thành viên tham gia thị trường đều có thể truy cập được, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tìm ra mức giá hợp lý.
• So với thị trường tài chính, hàng hóa giao dịch các sản phẩm hữu hình thích hợp là nguyên liệu cho các ngành sản xuất. Do đó, thị trường hàng hóa chịu sự chi phối của cung cầu và ít bị thao túng hơn so với thị trường tài chính.

Nhược điểm

• Do một số lượng lớn các giao dịch hàng hóa phái sinh được sử dụng đòn bẩy, nên ngay cả một sự thay đổi nhỏ về giá cũng có thể có tác động lớn đến lợi nhuận của danh mục đầu tư.
• Các khoản đầu tư vào hàng hóa rất rủi ro vì các yếu tố địa chính trị đóng một vai trò quan trọng trong việc định giá. Ví dụ, bất kỳ nghi ngờ nào về một cuộc khủng hoảng chính trị ở Trung Đông đều dẫn đến giá dầu thô đột ngột tăng vọt. Bởi vì rủi ro có hệ thống, thị trường hàng hóa rất dễ xảy ra thất bại trong hoạt động và cần được theo dõi thường xuyên để tránh các vấn đề gây bất lợi.
• Đầu tư vào hàng hóa có thể không lý tưởng cho mục đích đa dạng hóa danh mục đầu tư vì chúng có mối tương quan tiêu cực với giá cổ phiếu.

Kết luận

Giao dịch hàng hóa có thể đã được bắt nguồn từ thời điểm các nền văn minh nhân loại bắt đầu phát triển. Chúng chỉ là một loại tài sản khác giống như vốn chủ sở hữu hoặc trái phiếu. Sự khác biệt nằm ở nguồn gốc vì hàng hóa hữu hình hơn. Điểm giống nhau nằm ở chỗ cả hai đều có sự phát triển, phức tạp các dẫn xuất hoạt động như  cơ chế bảo hiểm rủi ro cho nhà đầu cơ. 

Vì vậy, có thể thấy rằng các công cụ hàng hóa phái sinh có thể hữu ích cho nhà đầu tư theo nhiều cách. Những con đường đầu tư thay thế này có tiềm năng thu được lợi nhuận lâu dài nếu nhà đầu tư thực hiện giao dịch một cách có hệ thống.

Hy vọng qua bài viết trên bạn đã hiểu một cách tổng quan về thị trường hàng hóa phái sinh. Chúc các bạn một ngày giao dịch hiệu quả!